Op de balans of niet op de balans van je bedrijf?
Alle leasecontracten moeten verantwoord worden in de boekhouding van een bedrijf. Het zijn immers verbintenissen die het bedrijf is aangegaan, waar financiële verplichtingen uit voortkomen. Maar niet alle leasecontracten worden op dezelfde manier in de boekhouding verwerkt.
Een belangrijk onderscheid wordt gemaakt tussen financiële leases en operationele leases. Op hoofdlijnen geldt het volgende:
- financiële leases worden altijd op de balans verantwoord, tegen de aanschafwaarde van het geleasete object. In de resultatenrekening worden de afschrijvingen van het geleasete object getoond.
- operationele leases worden niet op de balans getoond. Echter in de toelichting bij de jaarrekening moet aangegeven worden welke leaseverplichtingen de onderneming is aangegaan. In de resultatenrekening worden de leasetermijnen als kostenpost verantwoord.
Dit onderscheid houdt verband met de wens van de onderneming om al dan niet eigenaar te willen zijn en blijven van het object. Bij een operationele lease heeft de lessee de intentie om het object te gebruiken gedurende de duur van het leasecontract, maar niet langer. Bovendien draagt de lessee bij een operationele lease geen economisch risico op het geleasete object. Om die redenen wordt het algemeen geaccepteerd dat operationele lease niet op de balans zelf verantwoord hoeft te worden.
Boekhoudkundige verwerking van financial leasecontracten op de balans
Financiële leasecontracten worden altijd getoond op de balans van het bedrijf. De onderneming is immers zowel economisch als juridisch eigenaar van het object en draagt ook alle risico’s inzake het geleasete object. Het leasecontract is vooral bedoeld als financieringsmiddel om de investering mogelijk te maken.
Eerste waardering
Financial lease contracten worden door de lessee bij aanvang van het contract op de balans getoond tegen (a) de waarde van het investeringsbedrag, verhoogd met (b) aan het ontstaan van de leasetransactie toerekenbare directe kosten, tezamen de aanschafwaarde van de lease.
Volgende waarderingen
De omvang (a+b) van de totale investering wordt vervolgens lineair afgeschreven over de looptijd van de lease. De waarde (a) wordt berekend door het contant maken van de toekomstig te betalen leasetermijnen tegen de contract-rente of, indien deze rente niet bekend is, de rente waartegen de onderneming vergelijkbaar zou kunnen lenen voor het betreffende object.
Toelichting
In de toelichting geeft de onderneming een beschrijving in algemene bewoording van de aangegane leaseverplichtingen met een cijfermatige opstelling van de resultaatlasten voor het komend (één) jaar, de jaren 2 tot en met 5 en eventueel de lasten in totaal vanaf jaar 6.
Verwerking van financial leasecontracten in de resultatenrekening
In de resultatenrekening wordt de lineaire afschrijvingscomponent als afschrijvingskosten getoond en het rentedeel in de leasetermijnen als rentelast.
Verschil periodiek resultaat en leasetermijn
De leasetermijn is het – in principe – maandelijkse bedrag wat de lessee moet betalen aan de lessor. Elke maand wordt hetzelfde bedrag betaald, gedurende de gehele looptijd van de lease. De leasetermijn wordt berekend op basis van een zogenaamde annuïteit. Als gevolg hiervan is de som van afschrijvingsdeel en rentedeel in de resultatenrekening niet gelijk aan de leasetermijn. Dit – louter boekhoudkundig – verschil wordt ‘geparkeerd’ op een overlooprekening en het cumulatieve verschil van alle bedragen is (uiteraard) aan het einde van de looptijd nihil.
Bijzonderheden
In geval van bijzondere omstandigheden, waardoor het gebruik van de activa in de leasecontracten wezenlijk minder is dan bedoeld bij aangaan van de transacties, kan de onderneming besluiten tot afwaardering van het actief ten laste van het jaarresultaat (naar voren halen van de betaal-verplichtingen) door het vormen van een voorziening (balanspost) waaruit de toekomstige leaseverplichtingen worden voldaan.
Boekhoudkundige verwerking van operational leasecontracten
Operational leasecontracten worden niet op de balans getoond. Maar toch blijft de buitenwereld niet onwetend van de verplichtingen die de onderneming is aangegaan. In de Toelichting bij de jaarrekening geeft de onderneming een beschrijving in algemene bewoording van de aangegane leaseverplichtingen met een cijfermatige opstelling van de resultaatlasten voor het komend (één) jaar, de jaren 2 tot en met 5 en eventueel de lasten in totaal vanaf jaar 6.
Resultatenrekening
In de resultatenrekening wordt op één rekening in één bedrag de betaalde leasetermijn verantwoord. Er is geen verschil tussen betaalde termijnen en bedragen in de resultatenrekening, zoals bij Financial leases.
Bijzonderheden
In geval van bijzondere omstandigheden, waardoor het gebruik van de activa in de leasecontracten wezenlijk minder is dan bedoeld bij aangaan van de transacties, kan de onderneming besluiten tot het vormen van een voorziening (balanspost) ten laste van het jaarresultaat waaruit de toekomstige leaseverplichtingen worden voldaan.
Wat betekent ‘off balance’?
Off balance betekent ‘niet opgenomen in de balanstelling’. Het buiten de balans houden van activa, het off balance van lease transacties dus, komt met name voor bij operationele leases, waarbij het gebruik van de betreffende activa meer als dienstverlening dan als financiering van een actief wordt gezien. Denk aan auto’s, kopieermachines, kassasystemen enz. die de onderneming wel langdurig wil kunnen gebruiken, maar waarvan ze niet het eigendom nastreeft.
Ook huurcontracten voor een bedrijfspand tref je niet aan op de balans. Bedenk hierbij dat de letterlijke vertaling van ‘lease’ in het Nederlands ‘huur’ is.
Het buiten de balanstelling houden leidt tot een lager balanstotaal van een bedrijf en betekent dat er een gunstiger verhouding is tussen eigen- en vreemd vermogen. De verhouding eigen- / vreemd vermogen speelt in afspraken met banken vaak een grote rol. Toepassing van off balance leasing wordt door bedrijven juist als positief gezien, doordat de hoogte van de liquiditeit niet wordt aangetast, terwijl de aangegane verplichtingen (via de resultatenrekening) toch wel zichtbaar zijn, en bovendien in de Toelichting bij de jaarrekening worden gepubliceerd.
Sommige analisten, een andere categorie gebruikers van de jaarrekening, menen echter dat door off balance toepassing een verdoezeling van verplichtingen plaats vindt. Er zijn stemmen opgegaan om voortaan alle leases op de balans te verantwoorden. Om die reden heeft de IASB voorstellen gedaan om de boekhouding van leasecontracten te herzien.